هزینه استهلاک و استهلاک انباشته چیست؟

هزینه استهلاک و استهلاک انباشته چیست؟

در حسابداری مفهوم استهلاک دارایی ها به این معناست که پس از مدت معینی طبق قانون مالیات های مستقیم، دارایی های ثابت به تدریج کارایی خود را از دست می دهند و باید طبق قوانین حسابداری به هزینه تبدیل شوند. در واقع بهای تمام شده استهلاک انباشته دارایی ها مبلغی است که سالانه از ارزش دفتری آن دارایی کسر شده و تا زمان استهلاک کامل آن دارایی به حساب ذخیره منتقل می شود.

دستگاهی را در نظر بگیرید که قیمت آن با استفاده از دستگاه کاهش می یابد. در واقع استهلاک به تدریج قیمت خرید هر چیزی را کاهش می دهد و پس از مدتی قیمت نهایی آن را کاهش می دهد تا به ارزش قراضه خود برسد.

البته در کشور ما با سپری شدن عمر دارایی بر خلاف استاندارد حسابداری ارزش آن افزایش می یابد. به عنوان مثال، شما یک دستگاه برای کارخانه خود خریداری کرده اید و پس از ده سال، این دارایی در حسابداری به ارزش ضایعات در دفاتر نشان داده می شود، اما در واقع، ارزش این دارایی چند برابر شده است، که باعث می شود کسب و کارها هر چند بار درخواست ارزیابی مجدد کنند. سال ها. . و راه حل هایی برای این مشکل وجود دارد که در مقالات بعدی به آنها خواهیم پرداخت، اما برای آشنایی بیشتر شما با مفهوم استهلاک و استهلاک انباشته از نظر حسابداری تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

تعریف ساده استهلاک و استهلاک انباشته

هزینه استهلاک به معنای کاهش ارزش دارایی‌های ثابت مشهود (مثل ماشین‌آلات، ساختمان، تجهیزات) در طول زمان به دلیل استفاده، فرسودگی یا گذر عمر مفید آن‌هاست. این کاهش ارزش، یک هزینه محاسباتی است که در حسابداری ثبت می‌شود.

استهلاک انباشته مجموع کل هزینه‌های استهلاک ثبت‌شده برای یک دارایی تا تاریخ گزارش‌گیری است؛ یعنی نشان می‌دهد یک دارایی تا امروز چقدر از ارزش اولیه خود را از دست داده است.

2. اهمیت ثبت استهلاک در حسابداری

ثبت درست استهلاک باعث می‌شود:

• ارزش واقعی دارایی‌ها در ترازنامه نمایش داده شود.
• سود خالص شرکت واقعی‌تر محاسبه شود.
• مالیات بر اساس سود واقعی تعیین گردد و شرکت بیش از اندازه مالیات نپردازد.

3. استانداردهای حسابداری مرتبط

در استاندارد حسابداری شماره 11 ایران و استاندارد بین‌المللی IAS 16، نحوه محاسبه و ثبت استهلاک تشریح شده است. طبق این استانداردها، شرکت‌ها باید روش استهلاک را شفاف اعلام کنند و آن را برای تمام دارایی‌های مشابه به‌طور یکنواخت اعمال کنند.

4. روش‌های محاسبه استهلاک

• روش خط مستقیم: هزینه ثابت سالانه = (بهای تمام‌شده دارایی – ارزش اسقاط) ÷ عمر مفید.
• روش نزولی: درصد ثابتی از ارزش دفتری هر سال به‌عنوان استهلاک.
• روش میزان تولید: استهلاک بر اساس تعداد واحد تولیدشده در دوره محاسبه می‌شود.

هر روش مزایا و معایب خودش را دارد و انتخاب آن باید با ماهیت استفاده از دارایی همخوانی داشته باشد.

5. مثال عددی

فرض کنید دستگاهی به ارزش 500 میلیون تومان خریداری شده، ارزش اسقاط 20 میلیون تومان و عمر مفید آن 10 سال است.

با روش خط مستقیم:

$$(500,000,000-20,000,000)÷10=48,000,000$$

یعنی هر سال 48 میلیون تومان هزینه استهلاک ثبت می‌شود.

6. استهلاک دارایی‌های مشهود و نامشهود

• مشهود: ساختمان، زمین (به‌جز زمین‌های فرسودنی)، ماشین‌آلات.
• نامشهود: حق امتیاز، نرم‌افزار، حق اختراع.

فرق اصلی این است که دارایی نامشهود معمولاً با واژه «استهلاک‌پذیری» در قالب عمر قراردادی یا قانونی محاسبه می‌شود.

7. ثبت حسابداری استهلاک

نمونه سند حسابداری برای هزینه استهلاک:

هزینه استهلاک تجهیزات         بدهکار
    استهلاک انباشته تجهیزات       بستانکار

این ثبت باعث افزایش هزینه در صورت سود و زیان و کاهش ارزش دفتری دارایی در ترازنامه می‌شود.

8. اشتباهات رایج در محاسبه استهلاک

• استفاده از عمر مفید غیرواقعی برای کمتر یا بیشتر نشان دادن سود.
• بی‌توجهی به ارزش اسقاط در محاسبات.
• عدم به‌روزرسانی مبلغ استهلاک پس از اصلاحات یا بهسازی دارایی.

9. تأثیر استهلاک بر مالیات و ارزش‌گذاری شرکت

هزینه استهلاک باعث کاهش سود مشمول مالیات می‌شود، اما ارزش دفتری دارایی نیز کاهش می‌یابد. شرکت‌ها باید بین بهینه‌سازی مالیات و حفظ ارزش دارایی تعادل برقرار کنند.

 هزینه استهلاک و استهلاک انباشته چیست؟ و ارزش اسقاط دارائی ها چیست؟

ارزش ارزش اسقاط دارائی ها عبارت است از مقدار ارزش خالص دارایی پس از پایان عمر مفید دارایی که پس از کسر درصد استهلاک و هزینه های فروش دارایی توسط سازمان به دست می آید. عدم استفاده از دارایی یا پایان عمر مفید آن منجر به اسقاط دارایی می شود که به آن دارایی کاهش یافته می گویند. ارزش نجات ارزش باقیمانده یک دارایی پس از اسقاط و نابودی آن است.

هنگام محاسبه ارزش نجات، باید توجه داشت که در تمام مواردی که ارزش دفتری برابر با فروش دارایی نجات یافته است، ارزش نجات صفر است. در مواردی که ارزش قراضه صفر یا بسیار کم باشد، می توان از محاسبه آن صرف نظر کرد.

نکته: سود حاصل از فروش دارایی کاهش ارزش زمانی ثبت می شود که دارایی بیش از مبلغ دفتری آن فروخته شود. زمانی که دارایی کمتر از ارزش دفتری آن فروخته شود، زیان ثبت می شود. سود یا زیان حاصل از فروش دارایی های ثابت در صورت سود و زیان گزارش می شود و هر دو در خلاصه سود و زیان در پایان دوره حسابداری بسته می شوند.

استهلاک چیست؟ و هزینه استهلاک و استهلاک انباشته چیست؟

با گذشت زمان یا استفاده، دارایی های ثابت منسوخ می شوند، فرسوده می شوند و به تدریج کاربرد خود را در انجام عملیات از دست می دهند. حسابداری تلاش می کند این کاهش سودمندی دارایی های ثابت را به روشی معقول و منطقی محاسبه کند که به آن هزینه استهلاک گفته می شود. در واقع هزینه استهلاک عبارت است از تخصیص مبلغ قابل استهلاک به دارایی های ثابت شرکت برای یک سال مالی.

هزینه استهلاک به عنوان هزینه غیرنقدی در صورت سود و زیان ثبت می شود که باعث کاهش درآمد خالص شرکت می شود. برای ثبت رویداد مالی در دفاتر و نرم افزار هزینه استهلاک بدهکار و استهلاک انباشته بستانکار می شود. هزینه استهلاک جزء هزینه های غیر نقدی محسوب می شود زیرا ثبت استهلاک ماهانه شامل معامله نقدی نمی شود. به همین دلیل هنگام تهیه صورت جریان وجوه نقد با استفاده از روش غیر مستقیم، هزینه استهلاک برای محاسبه جریان نقدی اضافه می شود. روش های رایج محاسبه استهلاک عبارتند از روش خط مستقیم، روش تراز نزولی، نرخ تولید و غیره.

فرمول استهلاک دارایی با مثال:
روش خط مستقیم:

ساده ترین و بی عارضه ترین روش، روش استهلاک خط مستقیم است. با استفاده از این روش می توانید بهای تمام شده استهلاک دارایی ها را محاسبه کنید که برای هر سال یکسان است.

هزینه استهلاک هر دوره = (بهای تمام شده – ارزش اسقاط) / عمرمفید (سال)

روش میزان تولید :

برخلاف روش فوق، در این روش زمان تاثیری ندارد. برعکس، حجم فعالیت منجر به استهلاک دارایی ها می شود. یعنی وقتی فعالیت بیشتر باشد طبیعتا میزان استهلاک بیشتر است و دستگاه کمتر می تواند کار کند. اگر فعالیت دستگاه کمتر باشد قطعا استهلاک آن نیز کمتر خواهد بود. استفاده فیزیکی یا کارایی بر دارایی مفید در این روش تأثیر می گذارد.

هزینه استهلاک هر دوره = (بهای تمام شده – ارزش اسقاط) * میزان تولید واقعی / میزان تولید برآوردی

روش نزولی :

برای محاسبه استهلاک با استفاده از روش مانده نزولی، نرخ ثابتی در طول عمر مفید دارایی در ارزش دفتری آن (بهای تمام شده منهای استهلاک انباشته) ضرب می شود. این روش در قانون مالیات های مستقیم ایران به رسمیت شناخته شده است.

نرخ ثابت × (ماندۀ استهلاک انباشته – بهای تمام شدۀ دارایی) = استهلاک دارایی به روش مانده نزولی

استهلاک انباشته چیست؟

حساب استهلاک انباشته حسابی است متعلق به دارایی ترازنامه با ماهیت اعتباری که زیرمجموعه حساب اندوخته محسوب می شود. به این معنی که موجودی در این حساب تا زمان فروش ملک متعلق به بستانکار خواهد بود. این حساب به عنوان کسر از مبلغ ناخالص دارایی های ثابت در ترازنامه درج می شود.

مقدار استهلاک انباشته برای یک دارایی یا گروهی از دارایی ها در طول زمان افزایش می یابد زیرا هزینه استهلاک همچنان روی دارایی ها انباشته می شود. بنابراین، هنگامی که دارایی فروخته می شود یا استفاده نمی شود، مقدار استهلاک انباشته آن از ترازنامه حذف می شود. حساب استهلاک انباشته گاهی در سمت راست ترازنامه زیر بهای تمام شده دارایی یافت می شود تا از بهای تمام شده کسر شود و ارزش دفتری دارایی بدست آید. استهلاک دارایی ها طی سال مالی به شرح زیر است:

هزینه استهلاک (بد)

استهلاک انباشته (بس)

ارزش دفتری دارائی چه می باشد ؟