قرارداد آتی

قرارداد آتی : شاید این سوال به ذهن شما خطور کند که برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که در واقع قرارداد آتی یکی از انواع ابزارهای مشتقه محسوب می شود. مشتقات فرآیندها، اوراق یا ابزارهایی هستند که به خودی خود هیچ ارزشی ندارند و از طریق کالاها یا چیزهایی که دارای ارزش هستند، ارزش پیدا می کنند. به عنوان مثال، اوراق بهاداری که در بازارهای سهام در سراسر جهان معامله می شوند، تنها نشان دهنده ارزش سهام شرکت ها هستند و به خودی خود هیچ ارزشی ندارند.

قرارداد آتی چیست؟

اگر صاحب کسب و کار می باشید و برای مدیریت حساب‌های خود نیاز به نرم افزار حسابداری دارید، قادر خواهید بود تا از نرم افزار حسابداری شرکتی فرداد استفاده نمائید، همچنین بروزترین محصول شرکت حسابداری فرداد نرم افزار حسابداری ابری می باشد که از ویژگی های بارز آن عدم نیاز به نصب روی سیستم خواهد بود و در هر مکانی قابل استفاده می باشد.

قرارداد آتی نیز نوعی از این گونه معاملات است که ممکن است خود دارایی منتقل نشود و فقط اسناد آن بین افراد رد و بدل شود.

قرارداد آتی قراردادی است که در آن طرفین معامله تصمیم می گیرند محصولی را در زمان مشخصی در آینده مبادله کنند. قیمت، ارزش و مبلغ معامله در لحظه حال تعیین می شود، اما انتقال کالا و پول نیز در آینده انجام می شود.

به عبارت دیگر، در این قرارداد، فروشنده تصمیم می گیرد محصولی را در زمان معینی به قیمت معین بفروشد و خریدار نیز تصمیم می گیرد آن مقدار کالا یا خدمات را به مبلغ معینی خریداری کند که در آینده آن را پرداخت خواهد کرد.

امروزه قراردادهای آتی به یکی از پایه های مهم بازارهای معاملاتی تبدیل شده اند. این بازار که در دنیا به معاملات آتی معروف است سودآوری بسیار بالایی دارد و به افراد این امکان را می دهد که با سرمایه کم سود زیادی به دست آورند. در ادامه در مورد نحوه انجام معاملات آتی و اینکه چگونه این معاملات سود قابل توجهی ایجاد می کنند، بیشتر توضیح خواهیم داد.

قرارداد آتی چیست؟ | قراردادهای آتی پایه مهم بازارهای معاملاتی هستند.

تاریخ آینده در ایران
قرارداد آتی در ایران به شکل کنونی دارای سابقه طولانی مدتی نمی باشد. هرچند نوعی از معاملات قراردادهای آتی که به نام معامله سلف شناخته می‌گردد، از قرن ها پیش در ایران و دیگر سرزمین های اسلامی رواج داشته اند..

معامله آتی قراردادی است که در آن خریدار و فروشنده توافق می کنند در آینده کالا را مبادله کنند، اما مبلغ را در زمان حال، یعنی زمانی که قرارداد منعقد می شود، انتقال دهند. معاملات آتی با معاملات آتی امروز بسیار متفاوت است اما به نوعی از آنها محسوب می شود.

اولین قراردادهای آتی جهان برای خرید و فروش گندم در سال 1848 در شیکاگو بود.

شکل گیری این نوع معاملات در ایران و سایر نقاط جهان عمدتاً از تجارت محصولات کشاورزی ناشی می شود. سپس در سال 1972 قراردادهای آتی مالی مبتنی بر سایر کالاها و اوراق قرضه به بازار اضافه شد.

اولین قرارداد آتی به شکل جاری و ساماندهی شده در ایران، روز سه شنبه 14 آذرماه 1397 برای معامله سکه تمام بهار آزادی در بورس کالای ایران انجام شد.

با گذشت زمان، معاملات آتی به یکی از سودآورترین و هیجان انگیزترین بازارهای جهان تبدیل شده و طرفداران بسیاری را به خود جذب کرده است.

کاربرد قرارداد آتی چیست؟

بسیاری از مردم می خواهند بدانند که قرارداد آینده برای چیست؟ برای درک استفاده از قرارداد آتی، باید بدانید که این قرارداد در مشخصات و اختیاراتی که به معامله گران اعطا می کند، ریشه دارد. این نوع قراردادها توسط دو گروه عمده از معامله گران استفاده می شود.

اولاً افرادی که می خواهند در آینده محصولی را خریداری کنند، اما به دلیل نامشخص بودن نوسانات بازار، تمایل به پیش خرید دارند تا محصول خود را تضمین کنند.

دسته دوم را کسانی تشکیل می دهند که معامله گران اصلی این بازار هستند و قصد دارند از نوسانات آن سود ببرند. این افراد بسته به استراتژی های تجاری خود می توانند از افزایش یا کاهش قیمت کالاها بهره مند شوند. آنها می توانند با پیش بینی تغییرات قیمت، عقد قرارداد و فروش آن قرارداد در زمان مناسب، شانسی در بازارهای آینده داشته باشند.

اعمال قرارداد آتی بر ویژگی ها و اختیارات معامله گران استوار است.

مزایای قراردادهای آتی

مزایای قرارداد آتی چیست؟ مزایای قرارداد آتی شامل عناصری است که تضمین می کند معامله گران می توانند از فروش یا خرید خود سود خوبی کسب کنند. به عنوان مثال، تولیدکننده ای که از کاهش قیمت محصولات می ترسد، می تواند با امضای قرارداد آتی، فروش محصولات خود را تضمین کند. یا یک کارخانه دار که نگران افزایش قیمت مواد اولیه است می تواند در آینده مواد خام را خریداری کند تا از ثبات قیمت رهایی یابد و هزینه کمتری برای نگهداری، تعمیرات، ذخیره سازی و استهلاک بپردازد.

اگر علاقه مند به شرکت در استخدام انبار هستید و اطلاعات کافی در این زمینه ندارید با مراجعه به مقاله استخدام انبار شانس استخدام خود را افزایش دهید.

یادداشت مهم
مراقب باشید، استفاده از قراردادهای آتی، مانند همه قراردادها، مخاطره آمیز است. انعقاد این نوع قراردادها بر اساس تحلیل شخصی افراد از آینده بازار است.

انواع قراردادهای آتی

ماهیت آنچه در قراردادها مورد مذاکره قرار می گیرد، منجر به تغییر در انواع قراردادهای آتی می شود. انواع این قرارداد عبارتند از:

قرارداد آتی کالای فیزیکی
سهام و شاخص های آتی
قرارداد آتی کالای فیزیکی
در این نوع قرارداد فقط کالاهای فیزیکی مبادله می شود. رایج ترین کالاها برای معاملات آتی در سراسر جهان سکه طلا، نفت خام، شمش طلا، فلزات، زعفران و غیره است.

در ایران، معاملات آتی کالاهای فیزیکی با معامله سکه تمام بهار آزادی آغاز شد و با زعفران، زیره و پسته ادامه یافت.

سهام و شاخص های آتی
این قراردادها که قراردادهای مالی نیز نامیده می شوند، بر مواردی مانند سهام، ارز، اوراق قرضه و غیره تمرکز دارند. اخیرا شاهد اوج استفاده از معاملات آتی سهام و شاخص در معاملات ارزهای دیجیتال بوده ایم که بسیاری از علاقه مندان آن را به وجد آورده است.

قرارداد آتی سهام
قرارداد آتی بر سهام، ارزها، اوراق قرضه و غیره متمرکز است.

قراردادهای آتی سهام از سال 1376 در ایران مورد استفاده قرار گرفت.

ویژگی های قرارداد آتی

قبل از شروع استفاده از قراردادهای آتی، باید بدانید که قراردادهای آتی چه ویژگی هایی دارند؟ پاسخ به این سوال بر تراکنش های افراد تاثیر می گذارد و آنها را از اشتباه باز می دارد. این ویژگی ها عبارتند از:

استاندارد سازی مشخصات قرارداد
قراردادهای آتی شامل استانداردهای خاصی است که چارچوب اصلی آنها را تشکیل می دهد. بر اساس این استانداردها، تاجران ممکن است نتوانند بیش از یک مقدار معین یا برای مدت معینی قرارداد ببندند. بسیاری از معامله گران این را به عنوان یک ضرر قراردادی می دانند، زیرا مانع از کسب سود بیشتر از مقدار معین می شود.

شفافیت قیمت
یکی از مهمترین ویژگی های قرارداد آتی شفافیت قیمت به دلیل وجود زیرساخت معاملات آتی است. عملیات مبادله فوروارد توسط سیستم الکترونیکی استاندارد و تحت کنترل ارگانهای ذیصلاح انجام می شود. سفارشات معامله گران در سامانه الکترونیکی ثبت و طبق مقررات خاص آن اجرا می شود. از آنجایی که افراد امکان ملاقات حضوری را ندارند و قراردادها به صورت خودکار منعقد می شود، امکان ایجاد سنوات و درگیر شدن در معاملات کاهش می یابد. سفارشات منصفانه، منصفانه و بدون اولویت ثبت می شوند. تنها اولویت ثبت سفارش بر اساس قیمت پیشنهادی و سپس آخرین مهلت ثبت درخواست قرارداد می باشد.

توجه: نماد تجاری از قالب GCMMYY پیروی می کند. دو حرف اول، به عنوان مثال GC، SAF یا … نشان دهنده دارایی پایه است. GC مخفف Gold Coin است. MM نشان دهنده ماه تحویل و YY نشان دهنده سال تحویل است.
فضای خالی و عدم وجود ریسک اعتباری
اتاق پایاپای به عنوان ضامن عملکرد مالی بورس آتی عمل می کند. آنچه به معامله گران اجازه می دهد بدون احتمال سرقت مالی یا پولشویی از امنیت سرمایه گذاری و معاملات خود مطمئن شوند، وجود اتاق پایاپای است. صرافی محل تسویه معاملات است و با استفاده از ضمانت مالی قراردادها، جمع آوری و تضمین سپرده ها، تعیین شرایط تحویل، حقوق هیچ یک از معامله گران تضییع نمی شود.

نقدینگی بالا
در بازار آتی نیازی به داشتن کالا یا موجودی اصلی نیست. این بدان معناست که مردم می توانند قراردادهای خود را بفروشند. در صورت نیاز از بازار معمولی تهیه کنید. بنابراین این بازار نقدینگی بسیار بالایی دارد. با استفاده از نرم افزار مدیریت فروش به راحتی می توانید اطلاعات فروش شرکت خود را ثبت و آنالیز کنید.

انعطاف پذیری کم
یکی از ویژگی های قرارداد آتی، انعطاف پذیری پایین آن است. بنابراین، معامله گران باید خود را با ویژگی های اصلی قراردادهای آتی تطبیق دهند. عدم انعطاف پذیری به دلایل زیر است:

پوشش ریسک
هدف اصلی از ایجاد یک قرارداد آتی، پوشش ریسک یا کاهش آن است. تا مردم بتوانند ضمن کاهش ریسک از دست دادن سرمایه، خرید و فروش کنند.

این امکان وجود دارد که این معاملات به تنهایی توانایی تأثیرگذاری بر قیمت آتی معاملات را داشته باشند.

کارمزد پایین تراکنش
هزینه معاملات آتی کمتر از بازار نقدی است. همچنین باید در نظر داشت که این نوع قرارداد باعث کاهش هزینه های نگهداری، تعمیر و استهلاک می شود.

اهرم مالی
اهرم مالی در قرارداد آتی نوعی عامل افزایشی است. با وارد کردن مقدار کمی سرمایه، معامله گر می تواند چندین سود یا زیان داشته باشد. این باعث افزایش طمع معامله گران می شود. افراد بی‌متخصص و تکان‌دهنده اغلب متحمل ضررهای بزرگی می‌شوند.

مشخصات قرارداد آتی

مشخصات قرارداد آتی شامل اطلاعات و الزاماتی است که باید در هر قرارداد بیان و اجرا شود. مشخصاتی مانند نوع دارایی، اندازه قرارداد، مبلغ وثیقه، حداکثر حجم سفارش و غیره. مشخصات آن در نظر گرفته می شود. این شامل:

نوع دارایی پایه و استاندارد محصول
به کالاها یا دارایی هایی که قرارداد آتی برای آنها منعقد می شود، دارایی های اساسی می گویند. دارایی پایه ممکن است شامل محصولات کشاورزی، طلا، فلزات، سهام، ارز و غیره باشد. علاوه بر اینکه هر کدام قرارداد خود را دارند، می توانند بازارهای خود را نیز داشته باشند.

اگر در زمینه تولید و فروش محصولات کشاورزی فعال هستید و تاکنون برای بیمه این محصولات اقدام نکرده اید، حتما مقاله بیمه محصولات کشاورزی را مطالعه کنید.

اندازه قرارداد آتی
اندازه قرارداد آتی حداقل حجم قابل معامله در قرارداد است. این اندازه توسط سازمان های سازماندهی بازار آتی تعیین می شود. بر اساس استاندارد دارایی پایه، معامله گران چند برابر اندازه قرارداد اساسی خرید و فروش می کنند. به عنوان مثال اندازه هر قرارداد زعفران 100 گرم و هر قرارداد سکه طلا 10 سکه تمام بهار است. مثلاً یک نفر می تواند 5 قرارداد زعفران تهیه کند.

دوره و ساعات معاملات و همچنین تاریخ پایان
معاملات آتی مدت معاملات و تاریخ انقضای قرارداد را تعیین می کند. به عنوان مثال، تاریخ سررسید کالاهایی مانند زعفران از قبل در قرارداد تعیین شده است. اما دارایی هایی مانند طلا و ارزها می توانند تاریخ سررسید متفاوتی به درخواست معامله گر داشته باشند. این تاریخ در مشخصات این قرارداد درج شده است.

سپرده اولیه تضمینی
افرادی که مایل به دسترسی به بازار آتی به دلیل ماهیت قراردادی آن هستند، باید مبلغی را بپردازند که حداقل وثیقه قرارداد آتی را تشکیل می دهد. همانطور که از نام آن پیداست ضامن حسن اجرای طرفین است تا هیچ یک از آنها نتوانند به تعهد خود بازگردند. این مبلغ بر اساس مبلغ درخواست قرارداد شما تعیین می شود.

محدودیت نوسان قیمت روزانه
محدودیت نوسان قیمت روزانه یکی از ویژگی های قابل مشاهده در بازارهای مختلف است. به عنوان مثال، حداقل تغییر قیمت سفارش در قرارداد آتی 0٪ و حداکثر 5٪ است. اما حد نوسان روزانه برای اکثر بازارهای ارز دیجیتال و ارزهای فیات جهانی تعریف نشده است.

حداکثر حجم هر سفارش
یکی از مشخصات قراردادهای آتی تعیین حداکثر حجم هر سفارش است. با توجه به این معیار، معامله گر نمی تواند بیش از حد مجاز قرارداد کند.

سقف مجاز موقعیت های باز
دستورالعمل معاملات آتی بیان می کند که یک معامله گر نمی تواند بیش از تعداد معینی موقعیت باز یا معاملات معلق داشته باشد. موقعیت باز قراردادی است که بین خریدار و فروشنده منعقد می شود اما هنوز تحویل یا لغو نشده است.

مهلت صدور گواهی تحویل و آمادگی برای تحویل
در قرارداد آتی باید زمان و شرایط تحویل مشخص شود. بدون تعیین مشخصات و زمان تحویل امکان انعقاد قرارداد وجود ندارد. این امر به ویژه در قراردادهای آینده برای کالاهای فیزیکی مهم است. خریدار و فروشنده باید با تکمیل گواهی در دسترس بودن تحویل و ارائه آن در پایان قرارداد، فرآیند قرارداد را به پایان برسانند.

اما قرارداد موجودی معمولاً در زمان تحویل به طور خودکار از کالای شخص کسر می شود.

هزینه ها و جریمه ها
مبادلات آتی با یک ارائه دهنده خدمات معاملاتی امن، به عنوان یک پلت فرم معاملات آتی، برای هر قرارداد کارمزدی دریافت می کنند.

همچنین امکان اعمال تحریم برای طرفین در صورت عدم پایبندی به تعهدات آنها وجود دارد.

نمونه قراردادهای آتی
پس از آشنایی با قراردادهای آتی، ویژگی ها و مشخصات آنها، باید بدانیم که بیشترین استفاده از قراردادهای آتی در کدام بازارها است.

معاملات آتی نرخ بهره کوتاه مدت
در قرارداد آتی باید به این نکته توجه کنید که بسیاری از معامله گران و معامله گران تمایلی به دریافت یا تحویل دارایی ندارند. قراردادها با هدف کسب سود منعقد می شود و سپس واگذار می شود.

قراردادهای آتی بر اساس نرخ های بهره کوتاه مدت بازار جهانی برای اسناد خزانه داری ایالات متحده و سپرده های یورو به دلار منعقد می شود. به دلیل اهمیت آنها، معامله گران به تخصص زیادی نیاز دارند. این اوراق در بورس اوراق بهادار شیکاگو منتشر و معامله می شود.

اساس قرارداد آتی نرخ بهره کوتاه مدت، اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده 90 روزه است. خریداران اوراق خزانه داری ایالات متحده در واقع به دولت وام می دهند. افرادی که این اوراق را در بازارهای آتی خریداری می کنند، خودشان به دنبال تثبیت نرخ بهره هستند.

قراردادهای آتی نرخ بهره میان مدت و بلند مدت آمریکا

یکی از طولانی ترین قراردادهای آتی، قراردادهای آتی است که مربوط به اسناد خزانه داری ایالات متحده و اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده است و برخلاف دوره کوتاه مدت آنها، دارای بازدهی دو تا ده ساله است. اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده دارای سررسید 2 تا 10 ساله و اوراق قرضه دولتی ایالات متحده دارای سررسید بیش از ده سال می باشد.

قراردادهای آتی یورو به دلار
بورس آتی شیکاگو همچنین میزبان قراردادهای آتی یورو به دلار است. نرخ های سود سپرده های مدت دار دلاری ارائه شده توسط بانک های لندن، دارایی اساسی این قراردادها را تشکیل می دهد. به همین دلیل است که به آنها سپرده های یورو دلاری می گویند. عملکرد و نوع قراردادهای نهایی مشابه قراردادهای آتی خزانه داری ایالات متحده است. این نوع قراردادهای آتی یکی از محبوب ترین ها است.

معاملات آتی نرخ ارز
این نمونه قرارداد فوروارد نیز بر روی نرخ های مختلف مبادله ای مانند یورو، دلار کانادا، ین، پزو، پوند انگلیس، فرانک و غیره انجام می شود. پلت فرم معاملاتی آن بورس آتی شیکاگو است. این نوع معاملات نیز قوانین خاص خود را دارد، اما نسبت به قراردادهای آتی قبلی شانس کمتری دارد.

سوالات مهم در مورد قراردادهای آینده
بازار آتی هر روز پر از افراد بیشتری می شود. افرادی که با هدف کسب سود وارد آن می شوند، اما بسیاری از آنها ضررهای جبران ناپذیری را متحمل می شوند. علت بسیاری از این زیان ها عدم آگاهی کافی از قرارداد آتی است. در زیر به برخی از مهمترین سوالات در مورد معاملات آتی پاسخ می دهیم تا بتوانید با برخی از این بازار آشنا شوید.

مزایای قرارداد آتی برای معامله گران چیست؟

منفعت قرارداد آتی می تواند به دو صورت ایجاد شود. مطابق ذیل:

در قالب پوشش ریسک: به عنوان مثال کشاورز یا تولیدکننده محصولی که قصد تولید محصولی را در ابتدای دوره کاری دارد، اما به دلیل نوسانات بازار نمی توان پیش بینی کرد که پس از چند ماه قیمت محصول به فروش برسد. در بازار افزایش یا کاهش خواهد یافت. به همین دلیل می تواند با انعقاد قرارداد آتی از فروش کالای خود با قیمت مناسب اطمینان حاصل کند. این ویژگی اصلی این قرارداد است.
در قالب سفته بازی یا نوسان: افراد با خرید و فروش دارایی بدون نیاز به مالکیت آن، درآمد کسب خواهند کرد. به عنوان مثال، شما انتظار دارید قیمت یک سهم در 15 روز آینده کاهش یابد. لطفا توجه داشته باشید که این پیش بینی ها باید با استفاده از تجزیه و تحلیل دقیق و دانش بازار به دست آید. شما می توانید قرارداد آتی را ببندید تا سهام یا محصولات را با قیمت بالاتر در 15 روز بفروشید. سپس در روز پانزدهم، سهام را ارزان تر در بازار بخرید، آن را به قیمت قرارداد بفروشید. این حاشیه سود باعث افزایش سرمایه برای مردم می شود. (بیشتر بخوانید: سفته چیست؟)
مثلا قیمت فعلی فلان سهم 1000 تومان است و انتظار دارید بعد از 15 روز به 800 تومان کاهش پیدا کند. با عقد قرارداد آتی در روز شانزدهم به قیمت هزار تومان می توانید آن را در بازار با قیمت کمتر خریداری کرده و با قیمت 1000 تومان به خریدار تحویل دهید.

یادداشت مهم
بازار آتی ماهیت معاملاتی دارد و مانند بسیاری از بازارهای تجاری ماهیت سود و زیان دارد. به این معنی که با سود یکی از طرفین در معامله، ممکن است طرف دیگر ضرر کند. سود و زیان در ماهیت این بازارها تعریف می شود. (بیشتر بدانید: ماهیت حساب ها در حسابداری)
تفاوت قرارداد آتی و قرارداد آتی چیست؟
بسیاری از افراد هنگام ورود به بازار آتی فکر می کنند که قرارداد آتی یک قرارداد آتی است. در این میان این دو شباهت ها و تفاوت هایی دارند. شباهت ها و تفاوت های قرارداد آینده و قرارداد آینده به شرح زیر است:

هر دو بر انتقال دارایی ها به آینده با تحویل همزمان پول تمرکز می کنند. اما قرارداد آتی یک قرارداد خصوصی بین خریدار و فروشنده است، بازار سازمان یافته ای مانند بورس ندارد. بنابراین طرفین قرارداد باید یکدیگر را بشناسند. قرارداد آتی از استانداردهای خاصی پیروی نمی کند. نوع دارایی، قیمت، نرخ نوسان، حداقل و حداکثر حجم خرید و سایر مشخصات در قرارداد آتی وجود ندارد. بنابراین قرارداد آتی از انعطاف و ریسک بالاتری برخوردار است. در قراردادهای آینده شفافیتی در مورد قیمت ها وجود ندارد. زمان تحویل و سایر مشخصات با توافق تعیین می شود. مهمترین ویژگی قرارداد آتی این است که در بازار خارج از بورس (OTC) منعقد می شود.

نماد معاملاتی در بازار آتی چیست؟

نماد معاملاتی در بازار آتی با نماد معاملاتی در بازار سهام عادی متفاوت است. در بازار آتی، تاریخ انقضای قرارداد آتی بر اساس مبادله هر دارایی تعیین می شود. امکان تغییر تاخیر وجود ندارد. نماد معامله آتی در جدول با نام دارایی یا اوراق بهادار، ماه و سال سررسید قرارداد مشخص شده است. نماد تجاری از قالب (GCMMYY) پیروی می کند. دو حرف اول، به عنوان مثال GC، SAF یا … نشان دهنده دارایی پایه است. GC نماد سکه طلا است. MM نشان دهنده ماه تحویل و YY نشان دهنده سال تحویل است.

به‌ عنوان ‌نمونه:

GCDY99: نماد قرارداد آتی سکه طلا با تاریخ تحویل دی ماه 99 می‌باشد.

SAFME99: نماد زعفران نگین تحویل مهر ماه 99 می‌باشد.

برای مطالعه بیشتر : تنخواه گردان چیست؟