استهلاک در حسابداری

استهلاک در حسابداری :

اگر بخواهیم مقدمه‌ای برای بهتر درک کردن استهلاک و هزینه استهلاک بیان نمائیم، بهتر خواهد بود که از خود انسان شروع نمائیم. اگر عمر انسانی 60 سال در نظر گرفته شود، هر ثانیه که از عمر او می‌گذرد و به پیری نزدیک تر می گردد، بدن او مستهلک خواهد شد؛ به این دلیل که سلول‌های بدن ما پیرتر می‌گردند و از بین خواهند رفت و سلول‌های جدید جایگزین خواهند شد.

در حیطه حسابداری، برای دارایی‌ها هم مفهوم استهلاک صدق می‌نماید؛ به این دلیل که دارایی‌های ثابت بعد از گذشت مدتی از عمر مفیدشان کارایی سابق را نخواهند داشت و باید طبق اصول حسابداری مستهلک شوند تا هزینه استفاده از آن‌ها در صورت‌های مالی قرار داده شود.

استهلاک در حسابداری یا Depreciation چیست ؟

همانگونه حتما اطلاع دار ید زمانی که دارایی را خریداری می‌نمائیم، هرسال که از عمر دستگاه خواهد گذشت، قیمت آن دستگاه کمتر می‌گردد؛ به این کاهش ارزش دارایی طی سال، هزینه استهلاک گفته می شود.

تعریف استهلاک در حسابداری چیست ؟

به سرشکن کردن تدریجی بهای تمام شده خریداری گشته یا (قیمت نهایی خریداری گشته) و دارایی‌های بلندمدت به طور منظم نسبت به سال‌های عمر مفید آن هزینه استهلاک می گویند. طبق اصل مقابله درآمدها با هزینه‌ها، چون از دارایی‌های ثابت (مانند ماشین‌آلات تولیدی) برای تولید و کسب درآمد استفاده می‌نمائیم، لازم خواهد بود تا بهای تمام شده دارایی‌ها را طی سال‌هایی که از آن‌ها استفاده می‌نمائیم، بر اساس قواعد حسابداری به هزینه تبدیل نمائیم تا عمر دستگاه به پایان برسد.

علل استهلاک در حسابداری چه خواهد بود؟

عوامل هزینه استهلاک را می‌توان به دو دسته عوامل فیزیکی و کاربردی تقسیم بندی نمائیم:

الف – عوامل فیزیکی
گذشت زمان
خرابی دستگاه به دلیل استفاده
پوسیدگی و زنگ‌زدگی
ب – عوامل کاربردی
عدم کافی بودن دستگاه در تولید و استفاده بیش از حد دستگاه
از مد افتادگی دستگاه به‌ دلیل وجود دستگاه‌هایی با امکانات بهتر

دارایی‌های استهلاک پذیر چه هستند ؟

( استهلاک در حسابداری ) استهلاک شامل(دارایی ثابت مشهود و نامشهود) و استهلاک کاهش منابع طبیعی (دارایی نقصان‌پذیر) انواع هزینه‌های استهلاک می باشند. هر دو گروه دارایی‌های ثابت مشهود و نامشهود استهلاک پذیر می باشند، توجه نمائید که ؛ موارد استثنا هم وجود خواهد داشت که به توضیح آن خواهیم پرداخت دارایی‌های ثابت مشهود به سه دسته دارایی‌های استهلاک پذیر، دارایی‌های استهلاک ناپذیر و دارایی‌های نقصان‌پذیر تقسیم می‌گردند.

دارایی‌های ثابت استهلاک پذیر چه هستند : این دارایی‌ها دارای عمر معین و محدودی می باشند و طی عمر مفید برآوردی خودشان مستهلک می‌گردند، نظیر: ساختمان.
دارایی‌های استهلاک ناپذیر چه چیزهایی هستند : این دارایی‌ها دارای عمر نامحدودی هستند و  به دلیل استفاده تحلیل نخواهند رفت، مانند: زمین. (به جز در شرایط خاص)
دارایی‌های نقصان‌پذیر چه چیزهایی هستند : این دارایی‌ها به دلیل استفاده انسان از آن، نظیر استخراج، کم شدن ارزش پیدا می‌نماید و به موجودی مواد یا کالا تبدیل می‌گردند. نظیر: جنگل‌ها، معادن و ذخایر طبیعی.
دارایی‌های ثابت نامشهود هم استهلاک پذیرند، اما، به دلیل تعیین بهای تمام شده آن‌ها و اندازه‌گیری منابع اقتصادی آتی و تعیین عمر مفیدشان دشوار است، باید آن‌ها را با بهترین برآورد از عمر مفیدشان مستهلک نمائیم.

نکته حائز اهمیت
اصولاً برآورد عمر مفید دارایی نامشهود برای بهره‌برداری از آنها، عمری بیشتر از بیست سال نخواهد داشت.

استهلاک در حسابداری | رابطه‌ی استهلاک و زمان چه می باشد؟

برای تعیین تخصیص بهای دارایی‌ها در زمان استفاده‌ آن‌ها به هزینه استهلاک، چهار روش وجود خواهد داشت که از این 4 روش، سه روش بر مبنای زمان و چهارمی بر پایه‌ی مقدار استفاده‌ی فیزیکی از آن دارایی می باشد.

چهار روش اصلی برای تعیین استهلاک عبارت خواهند بود از:

1. استهلاک خط مستقیم:

آسان ترین و رایج‌ترین روش استهلاک، استهلاک خط مستقیم می باشد که هزینه استهلاک دارایی‌ها در این روش برای هرسال یکسان خواهد بود.

2. استهلاک کاهش توازن:

در این روش مقدار استهلاک در سال‌های اول زیاد خواهد بود و به مرور زمان سرعت کم شدن ارزش آنها تقلیل  پیدا خواهد کرد. از این روش برای تجهیزات الکترونیکی مثل کامپیوتر استفاده می‌نمایند.

3. استهلاک کل ارقام سال‌ها:

نظیر روش کاهش توازن به سال‌های اولیه، استفاده از دارایی مقدار هزینه استهلاک بیشتری اختصاص خواهد داد که با گذر زمان مقدار استهلاک کم خواهد شد. همینطور هم با تعیین مقدار استهلاک باید با اضافه کردن تعداد کل سال‌های عمر مفید مورد انتظار و بعد از آن تعیین سال کنونی که در آن بازه می باشد صورت خواهد گرفت.

4. استهلاک واحدهای تولید گشته :

این روش بر اساس زمان نخواهد بود، بلکه بر اساس مقدار فعالیتی است که دارایی انجام خواهد داد؛ به این صورت ؛ زمانی که فعالیت دستگاه زیاد گردد، به طبع آن مقدار استهلاک بیشتر و زمانی که فعالیت دستگاه کاهش یابد، مقدار استهلاک کمتری تعلق خواهد گرفت. این روش برای دارایی‌هایی مفید می باشد که به‌شدت تحت تأثیر استفاده یا بازده فیزیکی می باشند.

نحوه محاسبه هزینه استهلاک در حسابداری به چه صورتی است ؟

برای برآورد هزینه استهلاک دارایی‌های ثابت، باید مواردی نظیر بهای تمام شده (قیمت نهایی خریداریگشته) و عمر مفید دارایی و ارزش اسقاط دارایی را باید در نظر داشته باشیم، در نهایت از طریق نرم افزار حسابداری استهلاک را محاسبه کنیم. در ادامه به تشریح این موارد خواهیم پرداخت.

هزینه استهلاک در استهلاک در حسابداری چگونه محاسبه می‌گردد؟

محاسبه هزینه استهلاک دارایی با در اختیار داشتن بهای تمام شده دارایی (که شامل بهای خرید آن و ارزش افزوده و هزینه‌های حمل و نصب آن می باشد) و عمر مفید و ارزش اسقاط آن به دست خواهد آمد، به همین دلیل، محاسبه هزینه استهلاک به یک عامل واقعی (بهای تمام شده تاریخی) و دو عامل برآوردی یا تخمینی (عمر مفید دارایی و ارزش اسقاط آن) بستگی خواهد  داشت.

عوامل تعیین هزینهاستهلاک در حسابداری عبارت خواهند بود از:

بهای تمام شده تاریخی دارایی (شامل قیمت خرید + هزینه حمل + هزینه نصب+ ارزش افزوده)
عمر مفید برآوردی
ارزش اسقاط، ارزش دارایی بعد از سپری کردن عمر مفید (ارزش قراضه)
هزینه استهلاک در صورت های مالی
هزینه استهلاک، یک هزینه غیرنقدی در صورت‌های مالی می باشد که نشان‌دهنده این خواهد بود که چه مقدار از ارزش دارایی فیزیکی طی یک دوره استفاده گشته است. باید بدانیم که هزینه استهلاک بر صورت گردش وجوه نقد به‌خاطر خاصیت غیرنقدی بودن استهلاک اثرگذار نمی باشد. تأثیر هزینه استهلاک در ترازنامه به صورت تجمعی (استهلاک انباشته) نشان داده گشته و مقدار آن از دارایی‌های ثابت کسر می‌گردد. از طرف دیگر استهلاک با کم شدن سود، دلیل کم شدن حقوق صاحبان سهام خواهد شد.

برای مطالعه بیشتر : مفهوم سنجه چیست؟