حسابرسی عملیاتی

مفهوم حسابرسی عملیاتی
حسابرسی فرآیندی برای پردازش اسناد حسابداری و سایر شواهدی است که موسسات صورتهای مالی خود را با آن تهیه می کنند. حسابرسی در حوزه های مختلفی انجام می شود و انواع مختلفی دارد. یکی از پرکاربردترین انواع حسابرسی، حسابرسی عملیاتی است. حسابرسی عملیاتی روشی است برای پردازش و ارزیابی اثربخشی، سودآوری و کارایی عملیات سازمان و همچنین گزارش و ارائه پیشنهاد برای اصلاح عیوب و بهبود عملیات سازمان. در این مقاله با حسابرسی عملیاتی، مراحل آن، اهداف و اصول اخلاقی آن آشنا می شوید.

مراحل حسابرسی عملیاتی چیست ؟

حسابرسی عملیاتی طی مراحلی انجام می شود که باید کاملاً رعایت شود. این مراحل عبارتند از:

1- تعیین اهداف اصلی پروژه:

اهداف حسابرسی عملیاتی عبارتند از: ارزیابی عملکرد سازمان، شناسایی فرصت‌ها برای بهبود عملیات، پیشنهاد راه‌ها و روش‌های بهبود عملیات و غیره.

2- جمع آوری اطلاعات:

به منظور جمع آوری اطلاعات، انجام بررسی های اولیه و شناسایی اولیه مناطق مشکل زا ضروری است.

3- تدوین برنامه حسابرسی عملیاتی:

این مرحله باید برنامه ریزی و با دقت انجام شود تا نتیجه مثبت داشته باشد.

4- کنترل ها و شرایط را بشناسید و مستند کنید.

5- ارزیابی کنترل ها و شرایط.

6- کنترل های مناسب را تست کنید.

7- شناسایی نهایی مناطق پرخطر.

8- نتیجه گیری حسابرسی را تدوین و تکمیل کنید.

9- ارائه پیشنهاد.

10- گزارش دهی به مدیریت.

اهداف حسابرسی عملیاتی

حسابرسی عملیاتی بر فرآیندها و کنترل های مدیریتی متمرکز است. در نظر حسابرسی عملیاتی، زمانی که عملکرد مدیر با ضعف همراه باشد، منجر به شکست کنترل ها می شود. کنترل های مدیریتی باید برای رفع اختلالات و نقص ها بهبود یابد. گزارش حسابرسی با کمک مدیریت در مورد عملیات شرکت و نتایج آن تهیه و ارائه می شود.

اهداف اصلی حسابرسی عملیاتی را می توان تحت عناوین خاصی بیان کرد. این فصول عبارتند از:

1- شناسایی اهداف، روش ها و سیاست های تعریف شده.

2- با در نظر گرفتن اهداف سازمانی معیارهای مختلف ارزیابی عملیات را شناسایی کنید.

3- ارزیابی مستقل و بی طرفانه یک سازمان.

4- میزان انطباق با روش های سازمان را با توجه به قوانین و مقررات، اهداف و خط مشی های آن ارزیابی کنید.

5- ارزیابی میزان اثربخشی سیستم های مرتبط با برنامه ریزی و همچنین کنترل مدیریت سازمان.

6- کیفیت گزارش های مدیریت را از نظر قابلیت اطمینان و مرتبط بودن ارزیابی کنید.

7- محدودیت ها، عیوب، ضعف ها و عوامل مختلف، فعلی و بالقوه ایجاد کننده آنها را شناسایی کنید.

معیارهای حسابرسی عملیاتی

هر نوع حسابرسی استانداردها و معیارهای خاص خود را دارد. حسابرسی عملیاتی نیز مانند انواع دیگر معیارهای خاص خود را دارد. این نوع حسابرسی شامل 3 نوع استاندارد است که عبارتند از: استانداردهای عمومی، اجرای عملیات و گزارش. هر کدام از این استانداردها ویژگی های خاص خود را دارند.

1- استانداردهای عمومی
حسابرسی عملیاتی
استانداردهای حسابرسی عملیاتی
استانداردهای عمومی شامل چندین ویژگی متمایز هستند، از جمله:

استقلال:

حسابرس سازمان باید از هرگونه موضوع بیرونی و داخلی که استقلال او را تضعیف می کند دوری کند. استقلال حسابرس باید به گونه ای باشد که بتواند گزارش ها و نتایج خود را کاملاً بی طرفانه ارائه کند.

قضاوت حرفه ای:

قضاوت حرفه ای در صورتی به درستی اعمال می شود که حسابرس بدون هیچ گونه ایده قبلی، مدیر را نه اشتباه می کند و نه صادق می داند. به عبارت دیگر، اگر قبل از حسابرسی عملیاتی، اطلاعاتی از مدیری داشته باشد که فردی صادق است، دیگر نمی تواند قضاوت حرفه ای داشته باشد.

صلاحیت:

حسابرس باید دارای صلاحیت حرفه ای و دانش و تجربه کافی باشد. علم و تجربه باید دست به دست هم بدهند.

کنترل کیفیت و تضمین نیروی کار:

مؤسسه حسابرسی باید دارای سیستم کنترل کیفیت باشد، یعنی باید حسابرسان خود را هر سه سال یکبار توسط همکاران خارجی حسابرسی کنند. با این روش حسابرسان از کار خود مطمئن می شوند.

2- اجرای استانداردهای عملیاتی
این استانداردها نیز ویژگی های خاص خود را دارند که عبارتند از:

اطمینان معقول:

انجام حسابرسی مطابق با استانداردهای حسابرسی، اطمینان معقولی از اینکه حسابرسی عملیاتی با دقت انجام شده و آزمایش و شواهد برای تصمیم گیری کافی بوده است، به دست می دهد.

برنامه ریزی:

حسابرسان باید روشهای حسابرسی عملیاتی را برای دستیابی به اهداف حسابرسی و کاهش خطرات حسابرسی برای ارائه اطمینان معقول از نتیجه حسابرسی برنامه ریزی کنند.

نظارت:

حسابرسان باید آنها را در حین حسابرسی راهنمایی و راهنمایی کنند و همچنین آنها را برای دستیابی به اهداف حسابرسی و رعایت کلیه استانداردهای حسابرسی آموزش و اطلاع دهند.

به دست آوردن شواهد کافی و مناسب:

برای نتیجه گیری باید شواهد کافی و مناسب در دسترس باشد. مناسب بودن شواهد در حسابرسی عملیاتی به معنای معتبر، مرتبط و قابل اعتماد بودن آن است.

اسناد حسابرسی:

حسابرسان باید اسنادی را برای برنامه ریزی، اجرا و گزارش نتایج حسابرسی آماده کنند. حسابرسان باید اهداف و روش حسابرسی و همچنین دامنه کار مورد حسابرسی را مستند کنند.

3- استانداردهای گزارش دهی در حسابرسی عملیاتی :

استانداردهای گزارشگری برای انجام حسابرسی عملیاتی در سه مرحله گزارشگری تولید محتوا، صدور و توزیع گزارش انجام می شود.

گزارش دهید

حسابرسان باید از فرم مناسب گزارش حسابرسی استفاده کنند. این گزارش باید به صورت مکتوب و به هر شکل دیگری قابل استفاده باشد.

گزارش محتوا

محتوای گزارش باید شامل موارد زیر باشد: روش حسابرسی، اهداف و دامنه کار، تأیید انطباق با استانداردهای حسابرسی، ماهیت اطلاعات محرمانه و غیره.

توزیع گزارشات

عواملی که نحوه توزیع گزارش های تهیه شده بر اساس استانداردهای حسابرسی عملیاتی را تعیین می کند، رابطه حسابرسان با موسسه حسابرسی و ماهیت اطلاعات مندرج در گزارش است. اگر گزارش حاوی محتوای امنیتی باشد، توزیع آن محدود خواهد شد.

اصول اخلاقی حسابرسی عملیاتی
حسابرسی عملیاتی

اصول اخلاقی حسابرسی عملیاتی

حسابرسی عملیاتی کار حساسی است که نیاز به دقت، علم و تجربه دارد. افرادی که حسابرسی را انجام می دهند باید تمام اصول اخلاقی را رعایت کنند. حسابرسی های مختلف اصول اخلاقی متفاوتی دارند. رعایت اصول اخلاقی در انجام حسابرسی عملیاتی شرکت های دولتی شایسته توجه بیشتر است. اصول اخلاقی این نوع حسابرسی عبارتند از:

1- منافع عمومی را در نظر بگیرید
کل امکانات اجتماعی گروهی از افراد و واحدها را منافع عمومی می نامند و حسابرسی می شوند. حسابرسی باید مسئولیت حسابرسی را برای خدمت به مردم در جهت منافع عمومی بپذیرد. انجام ممیزی عملیاتی با رعایت این اصل اخلاقی بسیار دشوارتر است. این اصل در حسابرسی اولویت اول است و باید منافع عمومی مورد توجه حسابرس قرار گیرد نه منافع شخصی او.

2- صداقت
صداقت در واقع به معنای انجام کار حسابرسی با تفکر بی طرفانه، واقع بینانه و بی طرفانه از سوی حسابرس است. این طرز تفکر باید در حین حسابرسی عملیاتی رعایت شود تا حسابرسی قابل اعتماد باشد. اگر حسابرسی با منافع عمومی همسو باشد، در واقع بخش بزرگی از اصل صداقت رعایت شده است.

3- بی طرفی
بی طرفی در واقع بخشی از صداقت است. اما به دلیل اهمیت زیاد این اصل در شاخه ای جداگانه قرار گرفته است. حسابرسی عملیاتی باید با بی طرفی کامل انجام شود. عدم تضاد منافع و سلامت روان کامل از جمله اصولی است که هر حسابداری باید داشته باشد.

4- استفاده مناسب از اطلاعات، منابع و موقعیت دولتی
حسابرسی عملیاتی به حسابرس امکان دسترسی و استفاده از منابع مختلف برای انجام حسابرسی را می دهد. یکی از اصول مهم اخلاقی، استفاده صحیح از اطلاعات، منابع و موقعیت های دولتی است. حسابرس از این اطلاعات در جهت منافع عمومی و نه برای منافع شخصی خود استفاده می کند. اطلاعات فقط باید توسط حسابرس بررسی شود و نباید با دیگران مانند اعضای خانواده حسابرس به اشتراک گذاشته شود. اگر حسابرس این اسناد و اطلاعات را در اختیار افراد دیگر قرار دهد، اصل چهارم را زیر پا گذاشته است و این اصل بسیار مهم است.

5- رفتار حرفه ای
رفتار حرفه ای در واقع شامل تمام اصول اخلاقی حسابرسی است. به عنوان مثال، یک حسابرس باید قوانین و مقررات را مطابق با رفتار حرفه ای خود رعایت کند. او باید همیشه طوری رفتار کند که اعتبارش تحت تأثیر قرار نگیرد، نباید رفتاری از خود نشان دهد که منجر به کاهش اعتبار شود. زمانی که حسابرسی، بی طرفی، حفظ اطلاعات، صداقت و غیره الزامی است. باید احترام گذاشت در واقع حسابرسی عملیاتی باید بر اساس قوانین و مقررات و با رعایت کلیه اصول اخلاقی انجام شود. زمانی که حسابرس از تمام قوانین پیروی می کند و اصول اخلاقی را رعایت می کند، رفتار حرفه ای از خود نشان می دهد. حسابرسی عملیاتی از نظر انطباق نسبت به سایر حسابرسی ها دشوارتر و مهمتر است، در این ممیزی نباید تخلفی یافت شود. وقتی همه استانداردها و چهار اصل اخلاقی دیگر رعایت شود، ثابت می شود که اصل اخلاق حرفه ای نیز رعایت شده است.

حرف آخر درباره حسابرسی عملیاتی :

حسابرسی عملیاتی سازمان ها برای اطمینان از صحت اسناد و صورت های مالی انجام می شود. برای انجام ممیزی، باید تمام اصول اخلاقی را رعایت کنید و استانداردها را رعایت کنید. مهم نیست که چه نوع حسابرسی انجام شود، در هر صورت حاوی نکات و موازین اخلاقی است و باید رعایت شود. حسابرسی عملیاتی بسیار مهم و اساسی است و باید بسیار با دقت انجام شود تا مشکل و خطایی رخ ندهد.

برای مطالعه بیشتر : حسابرس رسمی

آموزش حسابداری

آموزشگاه حسابداری