قرارداد کار چیست؟
کارگر و کارفرما برای همکاری دوطرفه نیاز به قراردادکار دارند. قرارداد کار یک سند رسمی و حقوقی برای طرفین است. اگر قراردادکار نباشد، آینده شغلی بخصوص در مورد کارگر که در موضع ضعف قرار دارد به خطر می‌افتد.
قرارداد کار چیست؟ نکات مهم در بستن قرارداد کار چیست؟ شروط اصلی قرارداد کار چیست؟ انواع قراردادکار از نظر نوع استخدام و مدت کار کدام است؟ قرارداد وزارت کار طبق چه قوانینی تنظیم می‌شود و چه مواردی باید در قراردادکاری ذکر شود؟
در این مقاله علاوه بر پاسخ به همه سؤالات مذکور، هرآنچه که در مورد سؤال قرارداد کار چیست؟ در ذهنتان باشد را بررسی خواهیم کرد.
آشنایی با قرارداد کار چیست؟
قرارداد کار چیست؟ طبق ماده 7 قانون کار” قراردادکار قراردادی کتبی یا شفاهی است، که به‌‌وسیله آن کارگر در قبال دریافت دستمزد، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد”.
قراردادکار (Employment Contract) قراردادی دوطرفه بین کارگر (شخص حقیقی) و کارفرما (شخص حقیقی/حقوقی) است، که طبق آن کارگر در مقابل انجام کار از کارفرما مزد دریافت می‌کند.
تعلیق قرارداد کار چیست؟
تعلیق قرارداد کار چیست؟ تعلیق قرارداد به معنای توقف موقت (نه دائم) ارتباط کارگر و کارفرما است.
بر اساس ماده 15 قانون کار:
“در مواردی که به‌واسطه قوه قهریه و یا بروز حوادث غیرقابل پیش‌بینی که وقوع آن از اراده طرفین خارج است، تمام یا بخشی از فعالیت‌های کاری تعطیل شود و انجام تعهدات کارگر یا کارفرما به‌طور موقت غیرممکن گردد، قراردادکاری در آن بخش متوقف شده به حالت تعلیق در می‌آید”.
در این ماده قانون آمده است، که”پس از رفع موارد مذکور، قراردادکار با احتساب سابقه خدمت (از لحاظ بازنشستگی و افزایش مزد مطابق با سال جاری) به حالت اول برمی‌گردد”.
نکته: کارگر، شخص حقیقی طرف قرارداد با کارفرما است، که می‌تواند کارگر و یا کارمند شرکت‌های دولتی و خصوصی باشد.
از جمله موارد تعلیق قرارداد کار چیست؟
انجام خدمت نظام‌وظیفه و اخذ مرخصی و یا مشارکت داوطلبانه در جنگ
مرخصی تحصیلی و مرخصی بدون حقوق
حوادث غیرمترقبه و غیرقابل‌پیش‌بینی مثل سیل، زلزله، جنگ و … که باعث تعطیلی کارگاه شود.
بیماری و اخذ مرخصی استعلاجی
بارداری و اخذ مرخصی زایمان یا بارداری
قراردادکار بین دو نفر
قرارداد اداره کار همیشه دوطرفه است؛ یک طرف کارفرما و طرف دیگر انجام‌دهنده کار. عدم استفاده از قراردادکاری می‌تواند برای هر دو طرف مشکل‌ساز باشد.
قرارداد کار بین دو نفر
قراردادکار بین دو نفر اولین قدم برای ایجاد اطمینان و انگیزه است
انواع قرارداد کار چیست؟
در قانون کار از نظر نوع استخدام و مدت کار، با انواع قراردادکار مواجهیم.
انواع قرارداد کار از نظر نوع استخدام
انواع قراردادکاری از نظر نوع استخدام عبارتنداز:
قرارداد دولتی
قرارداد شرکت های خصوصی
لازم به ذکر است که کلیه قراردادهای دولتی و اکثر قراردادهای شرکت های خصوصی زیر نظر واحد کارگزینی نوشته می شود. (بیشتر بخوانید: کارگزینی چیست؟)
قرارداد دولتی
بر اساس قانون استخدام کشوری، 3 نوع استخدام برای کار در ادارات و دستگاه‌های دولتی وجود دارد. این سه نوع قرارداد دولتی در جدول آمده است.
قرارداد شرکت های خصوصی
قرارداد شرکت های خصوصی نیز تحت پوشش نظام استخدامی قانون کار و مشمول صندوق تامین اجتماعی است. انواع قرارداد شرکت های خصوصی در جدول آمده است.
انواع قراردادکار از نظر مدت کار
در این بخش انواع قراردادکار از نظر مدت کار را توضیح می‌دهیم.
قرارداد با مدت موقت
از نام قراردادکار با مدت موقت می‌فهمیم که این قرارداد دارای زمان اتمام قرارداد است، که با سررسید این تاریخ، زمان قرارداد هم به اتمام می‌رسد.
نکته مهم
در صورت عدم تمدید قراردادکار موقت وزارت کار در زمان معین، قرارداد حمایتی از کارگر وجود ندارد.
قرارداد کار با مدت غیرموقت
در قراردادکار با مدت غیرموقت، زمان شروع قرارداد مشخص و زمان اتمام آن نامشخص است که در متن قراردادکار نامحدود بودن زمان ذکر می‌شود.
توجه کنید که در صورت ذکر نشدن مدت قرارداد در مورد کارهای ذاتاً ادامه‌دار ، قراردادکار با مدت غیرموقت به قراردادکار دائم تبدیل می‌شود. دقت کنید که از نظر حقوقی، قراردادکار با مدت غیرموقت را نمی‌توان یک‌طرفه فسخ کرد.
قرارداد کار برای انجام کار معین
در قراردادکار برای انجام کار معین یا قرارداد مدت معین، کارگر تعهد انجام کار در زمان معین دارد. یعنی زمان اتمام کار در متن قرارداد انجام کار معین ذکر می‌شود.
مشابه قرارداد غیرموقت در این قرارداد هم، فسخ یک‌طرفه امکان‌پذیر نیست و طرفین قرارداد باید یک ماه قبل از تصمیم به فسخ، دیگری را مطلع کند. دقت کنید که تمدید پیاپی قراردادکار برای انجام کار معین، آن را به قرارداد دائم تبدیل نمی‌کند.
قرارداد کار برای انجام کار معین | قرارداد کار چیست؟
قرارداد کار تمام‌وقت یعنی کارگر متعهد می‌شود که 8 ساعت در روز و 44 ساعت در هفته کار کند
قرارداد کار تمام‌وقت یعنی کارگر متعهد می‌شود که به میزان ساعات کار مقرر در قانون کار نهایتاً در روز 8 ساعت و در هفته 44 ساعت کار کند. اگر کارگر بیشتر از 44 ساعت در هفته مشغول به کار باشد باید بابت ساعاتی که بیشتر از 44 ساعت مشغول به کار بوه است، اضافه کاری دریافت نماید، برای کسب اطلاعات بیشتر درباره محاسبه اضافه کار و قوانین آن، حتما مقاله نحوه محاسبه اضافه کاری را مطالعه نمایید.
در قرارداد پاره‌وقت مدت‌زمان کاری کارگر،با توجه به توافق بین کارگر و کارفرما تعیین می شود.
توجه داشته باشید که در هر دو حالت قرارداد تمام‌وقت و پاره‌وقت، کارکنان مشمول قانون کار هستند.
قرارداد مشاوره‌ای | قرارداد کار چیست؟
قرارداد مشاوره‌ای قراردادی است، که کارفرما می‌تواند فردی را به‌عنوان مشاور به‌صورت ساعتی و با تعهد حضور در ساعات معین به کار گیرد. نیروی متخصص مشاوره هم برای استفاده از تخصص خود به‌صورت ساعتی، نیازمند عقد قرارداد مشاوره‌ای است.
قرارداد ساعتی | قرارداد کار چیست؟
قرارداد ساعتی هم جز قراردادهای ماده7 قانون کار است، که پرداخت مزد ساعتی بابت ساعات کار کارگر توسط کارفرما است. بنابراین در قرارداد ساعتی، نوع و ساعت کار، ملاک تعیین وجه پرداختی به کارگر است.
لازم به ذکر است که مطابق ماده 148 قانون قراردادکار تامین اجتماعی مبنی بر الزام کارفرمایان نسبت به پرداخت حق بیمه کارگران، قراردادکار ساعتی بدون بیمه قانونی نیست و باید به ازاء هر 8 ساعت کار روزانه، یک روز حق بیمه برای کارگر پرداخت شود. رد کردن لیست بیمه جزء وظایف کارفرمایان می‌باشد. کارفرمایان حقوق پرسنل را از طریق برنامه مالی مورد استفاده سازمان خود محاسبه می‌کنند. اغلب کارفرمایان نرم افزار حسابداری چند شرکتی را به سایر نرم افزار های مالی ترجیح می‌دهند.
قرارداد پیمانکاری
قرارداد پیمانکاری نوعی از قرارداد است، که نه بر اساس ساعت کار، بلکه بر اساس شرایط و نیازهای کارفرما تنظیم می‌شود و انواع مختلفی دارد از جمله:
- قرارداد پرداخت کلی
- قرارداد دائمی
- قرارداد سنجشی
- قرارداد مدیریتی
- قرارداد مدیریت پروژه
- قرارداد طراحی و ساخت
- قرارداد ساخت و توسعه
- قرارداد پیمانکاری تک‌نفره
قرارداد آزمایشی
علی‌رغم اینکه در قانون کار اشاره مستقیم به قرارداد آزمایشی نشده است اما طبق ماده 11 قانون کار، طرفین می‌توانند طی یک توافق دوطرفه در دوره آزمایشی کار، با یکدیگر همکاری کنند.
حداقل مدت قرارداد کار آزمایشی3 ماهه بوده و با هدف ارزیابی دو طرف قرارداد از یکدیگر است.
قرارداد کارآموزی
قرارداد کارآموزی از مهم‌ترین قراردادهای حقوقی است، که تنظیم آن جهت امر کارآموزی ضروری می‌باشد. در عکس زیر نمونه فرم قرارداد کارآموزی را مشاهده می‌کنید.
ساعات کار قرارداد کارآموزی از 6 ساعت در روز بیشتر نیست که طی آن کارآموز وظیفه انجام امور محوله و افزایش دانش و مهارت خود را دارد. انواع قرارداد کارآموزی در جدول زیر آمده است.
انواع قرارداد کارآموزی | قرارداد کار چیست؟
قراردادهای کارمزدی
کارمزد (Commission) یعنی مزدی که در قبال انجام مقدار کار معین در زمان مشخص، پرداخت شود. پس در قراردادهای کارمزدی، مقدار کار و زمان آن مشخص است. کارمزد بر اساس تعداد نفرات انجام‌دهنده کار، برای سه دسته انفرادی، گروهی و جمعی تعیین می‌شود.
قرارداد کارمزدی
کارمزد بر اساس تعداد نفرات انجام‌دهنده کار، به صورت انفرادی، گروهی و جمعی تعیین می‌شود
قراردادهای مزدساعتی
قراردادهای مزدساعتی به‌نوعی قرارداد مزدی هستند اما در شرایط قراردادهای مزدساعتی، نوع کار صرف‌نظر از مقدار و میزان آن و همچنین ساعات کار در روز، هفته یا ماه مشخص است. در دوره حسابداری دانش پذیران با انواع قراردادهای کاری نیز آشنا می‌شوند.
قراردادهای پرمخاطب در کسب‌وکار | قرارداد کار چیست؟
علاوه بر قراردادهای کار ذکر شده، انواع دیگری از قراردادهای پرمخاطب در کسب‌وکار وجود دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
قرارداد بازاریابی
شخص بازاریاب با هدف بازاریابی محصول، به دنبال ایجاد ارتباط بین مشتری، بازار هدف و محصول شرکت است؛ بنابراین قراردادکار بازاریابی بر اساس چارچوب و سازوکار موردنظر بازاریاب و شرکت تعریف می‌شود و هدف آن ارتقا فروش و سوددهی به شرکت خواهد بود.
قرارداد خدمت مدیرعامل
اگر یک شرکت قصد بهره‌مندی از خدمات تخصصی شخصی را به‌عنوان مدیرعامل در مجموعه خود داشته باشد باید با قرارداد خدمت مدیرعامل آن شخص را به‌عنوان مدیرعامل به خدمت گیرد.
قرارداد بروکری
بروکر (Broker) یا کارگزار به شخص یا شرکتی می‌گویند که واسطه بین خریدار و فروشنده است. بروکرها یا دلالان از مهم‌ترین عناصر بازار هستند که با واسطه‌گری باعث ایجاد جریان نقدینگی و بهره‌وری در بازار می‌شوند.
قرارداد بروکر؛ تعهد مالی بین کارگزار و کارفرما برای درخواست مشاوره است
قرارداد بروکری چیست؟ قرارداد بروکری یعنی کارفرما در ازای دریافت مشاوره یا واسطه‌گری انجام کار، به بروکر حق‌الزحمه می‌دهد. البته قرارداد بروکری یا قرارداد کارگزاری، برای بهره‌گیری از خدمات مشاوره‌ای هزینه زیادی برای کارفرما در برخواهد داشت.
پیش نیازهای اساسی و ویژگی های ضروری قراردادهای کاری
شرایط اساسی و نکات حقوقی بسیاری در نحوه تنظیم قراردادکاری وجود دارد که در چنین مقاله‌ای فرصت توضیح همه این موارد نیست. در این بخش پیش نیازهای اساسی و ویژگی های ضروری قراردادهای کاری را بررسی می‌کنیم.
چهار شرط اصلی قرارداد کار چیست؟
رضایت طرفین قراردادکار
اولین و مهم‌ترین شرط قرارداد، رضایت طرفین قراردادکار است. یعنی هر دو طرف باید به‌صورت ارادی با رضایت کامل قراردادکاری را امضا کنند و تعهدات خود را بپذیرند.
رضایت طرفین؛ شرط مهم بستن قرارداد کاری است
دو عامل بازدارنده رضایت طرفین قراردادکار، اشتباه و اکراه است. اشتباه ناشی از عدم تخصص و مهارت لازم است. مثلاً کارگری با تخصص برق‌کاری برای رنگ‌کاری ساختمان به کار گرفته شود و چون هدف کارفرما تامین نمی‌شود موجب نارضایتی می‌گردد. اکراه نیز به معنی فشار غیرمتعارف به کارگر برای قبول کردن مفاد قرارداد است.
اهلیت طرفین قرارداد کار
اهلیت طرفین قراردادکار یعنی شخص حقیقی به‌عنوان کارگر و شخص حقیقی/حقوقی به‌عنوان کارفرما باید صلاحیت انعقاد قراردادکاری را داشته باشند.
مطابق قانون مدنی، فرد صغیر، مجنون و غیر رشید، اهلیت برای اعمال حق خود ندارد بنابراین از انعقاد قراردادکار منع می‌شود. اما باوجوداینکه در قانون کار فعلی، به‌کارگیری افراد کمتر از 15 سال تمام ممنوع و سن رشد برای دخالت در حقوق مالی 18 سال است اما سن قانونی در محدوده قانون کار همان 15 سال است.
مشروعیت موضوع قرارداد
از دیگر پیش نیازهای اساسی و ویژگی های ضروری قراردادهای کاری، مشروعیت موضوع قرارداد است. یعنی موضوع قرارداد کار مطابق شرع و قانون باشد. مثلاً اگر موضوع قراردادکاری تهیه لوازم قمار یا اقلام دارویی تاریخ‌گذشته باشد، آن قرارداد مشروعیت نداشته و باطل است.
موضوع قراردادکار باید مطابق شرع و قانون باشد
معین بودن موضوع قرارداد
شرط چهارم قرارداد کار معین بودن موضوع قرارداد است. موضوع قرارداد همان کاری است که بابتش به کارگر، دستمزد پرداخت می‌شود. در مواردی که کارگر در زمینه‌های مختلف مهارت دارد باید در متن قراردادکاری کاملاً مشخص شود که برای چه کاری استخدام شده است.
نحوه نوشتن قرارداد کار چیست؟
قرارداد کتبی باید در 4 نسخه تنظیم گردد که یک نسخه از آن به اداره محل کار تحویل و یک نسخه نزد کارگر و یک نسخه نیز نزد کارفرما می‌ماند. نحوه نوشتن قرارداد کار باید به‌گونه‌ای باشد که تمامی بندهای لازم قراردادکاری در آن ذکر شود.
نحوه نوشتن قرارداد کار بر اساس موارد زیر است:
مشخصات طرفین
تاریخ استخدام، انعقاد و مدت قرارداد
عنوان شغلی و شرح وظایف
میزان حقوق یا نحوه محاسبه حقوق مزایا
نحوه پرداخت دستمزد
قوانین و شرایط ساعات کاری
قوانین و شرایط تعطیلات (رسمی، مرخصی یا آخر هفته)
محل انجام کار
تعریف شرایط محرمانگی سازمان و قوانین شرکت
تمدید قرارداد
تسویه‌حساب
مواردی که عرف و عادت شغلی یا محل کار ایجاب کند
علاوه بر موارد مذکور که الزامی است، مواردی مثل شرایط بازنشستگی، فسخ قرارداد، مشخص‌شدن دائم یا موقت بودن قرارداد، بیمه، اخراج و سنوات و … می‌تواند به فهرست فوق اضافه شود.
شرکت فرداد جدیدا نیروهای متخصص و کاربلد در زمینه حسابداری را استخدام می‌کند، جهت داشتن اطلاعات بیشتر درباره قرارداد و شرایط همکاری با ما را در استخدام نرم‌افزار فرداد دنبال کنید.
متن قرارداد کار چیست؟
چون قراردادکار آینده روابط کاری میان کارگر و کارفرما را تضمین می‌کند پس متن قراردادکار باید به‌گونه‌ای نوشته شود که کلیه بندهای لازم قراردادکاری که در بخش قبل گفته شد در آن رعایت شود.
برای مطالعه بیشتر : انواع حسابداری
